QO-100 – RX

Opnieuw een schotel op het dak.

Sinds de Es’hail-2 is gelanceerd en vrijgegeven voor gebruik, zijn er al een groot aantal amateurs aan de slag gegaan om qrv te zijn op deze prachtige satelliet. Een unieke kans die ons geboden wordt door Qatar. Met de inspanningen van AMSAT Duitsland en een aantal enthousiatste amateurs hebben we weer een zogeheten Phase-4A AMSAT satelliet. Een geostationaire repeater die rond de evenaar op een vaste positie t.o.v. de aarde zweeft en een vervanger is van AO-40 die kort na de ingebruikname in problemen kwam en later geheel uitviel.

De Es’hail-2 satelliet heeft in feite voornamlijk commerciele taken, maar er is payload beschikbaar voor de amateurdienst met bijbehorende antennes. Er kunnen daarom zowel Narrow Band (500 kHz , USB, CW en Digi Modes) als Wide Band (8 MHz , DATV) experimenten worden gedaan. AMSAT heeft hem daarvoor de identificatie QO-100 gegeven. (Qatar Oscar)

De satelliet staat in een rijtje van satellieten op ca. 26 gr Oost.

Er zijn in de App stores erg veel apps te vinden om je schotel uit te richten. Ik heb op mijn iPhone ‘Satellite Finder (Pro)’ gebruikt om de schotel in de juiste stand te zetten en dat ging erg gemakkelijk moet ik zeggen. Jaren geleden had ik meer moeite met het uitrichten op de Astra 1 satelliet. 🙂

Je kunt ook op internet goede websites oproepen voor het berekenen van de juiste richtingen, maar nog niet alle sites hebben de gegevens van de Es’hail-2 beschikbaar. Een website welke je zou kunnen gebruiken is SatLex.be en gebruik dan Es’hail-1 als satelliet.
Zodra je bij het uitrichten één van de bakens ontvangt kun je daarna vrij makkelijk naar een optimale uitrichting toewerken. Houd hierbij rekening met de azimuth (horizontale richting), de elevatie (verticale richting) en de zogeheten LNB skew.
NB: Omdat de schotel buiten staat en de ontvanger binnen gebruik ik VNC op de iPhone en de RPi3 (zie hieronder) zodat ik de bakens real time kan zien bij het uitrichten van de schotel en LNB.

De Narrow Band transponder zend verticaal uit en je moet de LNB dan over het algemeen met de F connector recht naar beneden gericht monteren. De skew voor de QO-100 is -14,5 graden en dat kun je vaak op de LNB aflezen. De skew maakt overigens niet erg veel uit bij mij. Ik gebruik een 60 cm offset schotel (60 breed, 65 hoog) met een openingshoek van zo’n 2,5 graad. De schotel staat qua elevatie bijna recht. De meeste elevatie zit in het offset karakter van de schotel. Overigens is op de bevestigingsbeugel van de Triax ook een graadverdeling aangebracht.
Ik heb gekozen voor een reeds gemodificeerde LNB met een ingebouwde TCXO waarbij de IF frequentie uitkomt op 432 MHz. Ik kan dan zowel met een SDR stick als ook direct met een 70 cm transceiver werken. Overigens heb ik bewust een Triax schotel gekocht vanwege de stevigheid van het LNB uitzetstuk. Mooi strak en stabiel.

Resume.: ik heb een Triax schotel besteld via een webwinkel voor €29 en bij qro.cz voor €59 een TCXO gemodificeerde LNB met Bias-Tee voor de voeding van de LNB. Verder 20 meter Hirschmann KOKA 799 Eca en twee Hirschmann SFC 070 schroef F-connector voor €45. Alles inclusief verzendkosten. (Totaal €133)
Hiermee kan ik frequentie stabiel en zonder externe referentie met een 70 cm All Mode transceiver naar de QO-100 transponder luisteren. Geen gedoe met een PC of software voor als je dat niet wilt 🙂 en met een ‘echte’ knoppen ontvanger wilt luisteren.

Je kunt natuurlijk ook met een RTL-SDR stick gaan werken om de signalen te decoderen. Het leuke is dat je dan ook de hele bandbreedte van de transponder in één oogopslag kunt zien. Kijkradio dus. Bijna iedereen doet dit en het meest gebruikte programma is SDR Console op een Windows PC.

SDR Console is een fantastisch programma met veel mogelijkheden speciaal voor QO-100. Simon G4ELI is zelf ook regelmatig actief op de satelliet en heeft naast een frequentiestabilisatie bij het toepassen van een ‘loslopende’ LNB, welke dan gelocked wordt op het telemetriebaken, ook mogelijkheden ingebouwd om de uplink frequentie met de SDR ontvangstefrequentie te syncroniseren.
Overigens is bij een standaard LNB de IF frequentie niet 432 MHz maar vaak 739 MHz. Dit zou ook wat gunstiger kunnen zijn omdat als je ook zend vanaf 70 cm met een uplink convertor er dan geen kans is op interferentie of ontvangstverslechtering. Het is namelijk een goede gewoonte om bij satellietverkeer full duplex te werken!

Uiteraard er zijn ook alternatieven voor SDR Console en Windows.

Ik gebruik een RPi3 met een metalen RTL-SDR.COM stick. Deze heeft ook een interne TCXO en geeft dus ook een extra frequentie stabiele ontvangst. De RPi3 is voorzien van een 7″ TFT scherm, dus ik kan met de vinger op het scherm afstemmen. Het programma is GQRX en werkt super stabiel en redelijk intuitief. Even de juiste instelling vinden en spelen met de IF offset frequentie zodat je de juiste transponder frequentie in beeld krijgt. Gebruik hiervoor de baken(s) om exact af te stemmen.
Het leuke is dat je zowel de transceiver en de SDR stick gelijktijdig kunt aansluiten. Dit geeft uiteraard een beetje demping, maar de signalen zijn over het algemeen vrij sterk via de transponder dus daar heb je weinig last van. Mijn Bias-Tee printje heeft twee connectors aan de ontvanger kant dus dat komt mooi uit.
Hierdoor kan ik een compleet overzicht van de activiteit op de transponder bekijken en tevens één frequentie bv 10489.680 monitoren op mijn FT-818nd met de squelch ingedraait. Lekker rustig, terwijl ik aan het qrl-en ben.

Wil je een nog gemakkelijkere manier om naar de QO_100 transponder te luisteren? Er zijn al diverse Websdr ontvangers geactiveerd. De beste is die van de BATC welke in Cornwall staat en een 1.3 meter schotel gebruikt. De ontvanger is GPS gelocked. Surf naar: eshail.batc.org.uk/nb/

Tot zover dit blog over de ontvangst. Zoals het hoort, eerst de ontvangst op order hebben voordat je gaat zenden. De nodige voorbereiding voor de uplink zijn al in gang gezet, dus zodra de eerste experimenten hebben plaats gevonden komt er een tweede blog over de QO-100 van mijn hand.

Voor als je meer informatie wilt hebben over de QO-100 en hoe je QRV kunt worden via deze satelliet zoek, dan met DuckDuckGo maar eens op het World Wide Web. De site met de meeste informatie is die van AMSAT-DL. Bekijk dan ook vooral de embedded presentatie met zeer veel info hoe je een QO-100 station kunt opbouwen.